१. क्रिकेट नेपालको चर्चितमध्येको खेल हो । क्रिकेटलाई संसारभरि जेन्टलमेन्स गेम अर्थात विशेषगरी पुरूषहरूले मात्रै खेल्ने खेल भन्ने गरिन्छ । नेपालको राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीले पनि द्रुतगतिमा प्रगति गरिरहेको छ । हालैमात्रै नेपालले संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई) लाई हराउँदै आफ्नो पहिलो एकदिवसीय श्रृंखला (सिरिज) जितेर राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा नाम कमाउन सफल भएको हामीलाई थाहै छ ।
२. नेपालका केही जाँगरिला महिलाले क्रिकेट केबल पुरुषका लागि हो भन्ने मान्यतालाई गलत प्रमाणित गर्दैछन् । यही फागुन महिनामा नेपालको नेत्रहीन महिला क्रिकेट टोली पाकिस्तानको इस्लामावादमा भएको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय महिला नेत्रहीन क्रिकेट प्रतियोगिता जितेर स्वर्ण पदक र शिल्डका साथ फर्केको छ । यो अभूतपूर्व उपलब्धि अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूमा रहेको प्रभावशाली क्षमताको एउटा उदाहरणमात्र हो ।
३. संसारका एक अर्ब अथवा १५ प्रतिशत मानिसमा कुनै न कुनैरूपमा अपाङ्गता रहेको हुन्छ । यिनीहरूमध्ये ८० प्रतिशत नेपाल जस्ता विकासोन्मुख देशहरूमा बस्ने गर्छन् । उनीहरूले आफूमा रहेको पूरा क्षमताको प्रयोग गर्नका लागि धेरै ठूला अवरोधहरूको सामना गर्नुपर्छ ।
४. अपाङ्गता भएका किशोरी तथा महिलाले प्रायजसो अपमान र हिंसासहितका बहुसामाजिक अवरोधहरूको सामना
गर्नुपर्छ । संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय जनसङ्ख्या कोषको २०१८ को प्रतिवेदनका अनुसार अपाङ्गता भएका महिलाले आफ्नै उमेरका अपाङ्गता नभएका महिलाको भन्दा १० गुणा ज्यादा लैङ्गिक हिंसाको सामना गर्नुपर्छ ।
५. यदि अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले आफूमा रहेको क्षमताको अधिकतम उपयोग गर्ने वातावरणको सिर्जना हुने हो भने उनीहरूले देशको विकासमा समेत योगदान गर्न सक्छन् । नेपाल नेत्रहीन महिला क्रिकेट टोलीको यो जीत यसको ज्वलन्त उदाहरण हो । “पाकिस्तानका नेत्रहीन महिलाको क्रिकेट टोलीविरूद्धको प्रतियोगिता आफैँमा एउटा नयाँ किसिम इतिहास हो । हामीले खेलका साथै यात्राको पनि आनन्द लियौं । हामीलाई आशा छ, पाकिस्तानको टाेली पनि चाँडै नै नेपाल आउने छ र हामीले खेल जारी राख्नेछौँ”, भगवती (२६), नेपाली टोलीका कप्तान ।
६. नेपाल र पाकिस्तानका नेत्रहीन महिला क्रिकेट टोलीबीचमा हालै सम्पन्न टी -20 अन्तर्राष्ट्रिय श्रृंखलाबाट यो महशुस गर्न सकिन्छ कि खेलकुद वास्तवमा एउटा यस्तो मञ्च हो, जसबाट अपाङ्गता भएका किशोरी तथा महिलाले आफ्नो क्षमताको पूर्ण उपयोग गरेर आफूलाई थप सशक्त बनाउन सक्छन् । यसबाट उनीहरूको जीवन त बद्लिन्छ नै, समाजमा रहेको महिलाप्रतिको दृष्टिकोण पनि फेरिँदै जान्छ ।
७. अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूका लागि पनि स्वास्थ, शिक्षा, सामाजिक सुरक्षाका साथै रोजगारी जस्ता आधारभूत सेवा तथा अधिकारहरूमा समान पँहुचको प्रावधान रहेको छ । अबको समय भनेको अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले आफ्नो दैनिक जीवनमा भोग्नु पर्ने अवरोधहरूलाई सबै मिलेर हटाउने हो । त्यसकारण, समावेशी समाजको निर्माणमा अग्रसर होऔं ।
(यो फोटो कथा युनिसेफ नेपाल र युनिसेफ पाकिस्तानद्वारा संयुक्तरूपमा तयार गरिएको हो । यो सामग्री युनिसेफ नेपालको सहमितमा नेपालीमा अनुवाद गरी प्रकाशन गरिएको हो ।)
(यो लेख रुपान्तरण पत्रिका, बर्ष २३ अंक ०२, मङ्सिर-फागुन २०७५ मा प्रकासित भएको हो । यस अंकका अन्य लेखहरू हेर्न यहाँ थिच्नुहोस्।)