धारा १९ : स्वनिर्भर वा आफ्नो निर्णयमा जीवन बाँच्न पाउने र समुदायमा बस्न पाउने

देशहरूले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको अन्य व्यक्तिसरह आफ्नो निर्णय र छनौटमा आफ्नै समुदायमै जीवन बाँच्न पाउने अधिकार छ भन्ने कुरा स्वीकार गर्छन् र तल उल्लेख गरिएका कुराहरू समेत सुनिश्चित गर्नेछन्ः

  • अन्यसरह अपाङ्गता भएका व्यक्तिले कहाँ र कसको साथमा बस्ने भन्ने बरेमा स्वतन्त्र निर्णय गर्न पाउँछन् ।
  • उनीहरूलाई कुन खास तोकिएको ठाउँमा बस्न बाध्य पार्न पाइँदैन, जस्तैः कुनै छात्रावास (होस्टेल) वा अपाङ्गता भएका व्यक्तिलाई मात्र राख्न बनाइएको त्यस्तै आवासगृह ।
  • अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई उनीहरूको इच्छाविपरीत समुदायबाट अलग राख्न पाइँदैन ।
  • यसरी समुदायबाट अलग्याउने कामलाई देशहरूले रोक्नुपर्छ ।
  • उनीहरूलाई समुदायमा समावेश गर्न आवश्यक पर्ने सबै सहयोग, जस्तैः व्यक्तिगत सहयोगी, सहायक सामग्री, समुदायस्तरबाट प्राप्त हुन सक्ने सेवाहरू, मैत्रीपूर्ण बसोवासका सुविधाहरू, औषधि उपचार, परामर्श, थेरापी लगायतका पुनःस्थापना सेवाहरू उपलब्ध हुनुपर्छ ।
  • समुदाय तहमा अरू मानिसहरूलाई दिइएका सबै सेवा सुविधा र अवसरहरू अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई समान आधारमा दिइनुपर्छ ।