इन्च्योन रणनीति:छोटो परिचय

यो रणनीति सन् २०१२ मा संयुक्त राष्ट्रसंघको एसिया प्रशान्त क्षेत्रका लागि आर्थिक तथा सामाजिक आयोग (Economic and Social Commission for Asia and Pacific – ESCAP) ले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूका अधिकारहरूलाई एसिया प्रशान्त (प्यासेफिक) क्षेत्रका देशहरूमा प्रभावकारीरूपमा लागू गराउने उद्देश्यका साथ निर्माण गरी कार्यान्वयनमा ल्याएको १० वर्षे रणनीति हो । यो रणनीति सन् २०१३ देखि २०२२ सम्मका लागि निर्माण गरिएको हो ।

एसिया तथा प्रशान्त क्षेत्र अन्तर्गत पर्ने देशहरूका सरकार प्रमुख, नागरिक समाजका प्रतिनिधि, अपाङ्गता भएका व्यक्तिका संस्थाका प्रतिनिधि र राष्ट्रसंघका निकायहरू समेत संलग्न भई सन् २०१२ को २९ अक्टुबरदेखि २ नोभेम्बरसम्म दक्षिण कोरियाको इन्च्योन भन्ने नगरमा सम्मेलन आयोजना गरियो । त्यही अवसरमा कोरिया सरकारको आतिथ्यमा इस्क्यापले एसिया प्रशान्त क्षेत्रका सरकारबीच उच्चस्तरीय बैठक आयोजना गर्‍याे । त्यो बैठकमा इस्क्यापले सन् २००३ देखि २०१२ का लागि घोषणा गरेको अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको दोस्रो दशकको गहन समीक्षा गरियो । समीक्षामा सन् २००३ देखि २०१२ को दशकमा यस क्षेत्रमा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको अधिकार संरक्षण र संवर्ध्दनका लागि गरिएका काम र उपलब्धिहरूको मूल्याङ्कन गरियो । यसै समीक्षा र मूल्याङ्कनको निष्कर्षका आधारमा सन् २०१३ देखि २०२२ सालसम्मका लागि अपाङ्गता भएका व्यक्तिका “अधिकारहरूलाई वास्तविक व्यवहारमा उतार्ने” अर्थात “Make the Rights Real” प्रतिबद्धतासहित नयाँ रणनीति जारी गरियो । इस्क्यापले यो रणनीति दक्षिण कोरियाको इन्च्योन भन्ने शहरबाट जारी गरेको हुनाले यसलाई इन्च्योन रणनीति पनि भन्ने गरिन्छ ।

यस क्षेत्रका विभिन्न देशका सरकार प्रमुख र नागरिक समाजका संस्थाहरूसँग दुई वर्षसम्म विभिन्न चरणमा लामो छलफल र परामर्श गरी तयार गरिएको यस रणनीतिमा १० वटा वृहत अपेक्षित परिणाम, २७ वटा विशिष्ट लक्ष्य र ६२ वटा सूचक छन् । यो रणनीति अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूका अधिकारसम्बन्धी महासन्धिमा आधारित भएर बनाइएको छ । यो रणनीति एसिया तथा प्रशान्त क्षेत्रमा रहेका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरू र त्यसमा पनि गरिबीको अवस्थामा बाँचिरहेका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको जीवनमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउने उद्देश्य राखेर जारी गरिएको हो । यसै क्षेत्रमा पर्ने देश भएको र ESCAP को सदस्यका हैसियतमा नेपालले पनि यस रणनीतिको कार्यान्वयनका लागि लिखित प्रतिबध्दता जनाएको छ ।

के हो इस्क्याप ?

Economic and Social Commission for Asia and Pacific (ESCAP) अर्थात एसिया तथा प्रशान्त क्षेत्रका लागि आर्थिक तथा सामाजिक आयोग संयुक्त राष्ट्रसंघको एउटा निकाय हो । यो निकाय एसिया तथा प्रशान्त क्षेत्रको आर्थिक तथा सामाजिक विकासका लागि काम गर्न गठन गरिएको हो । एसिया तथा प्रशान्त क्षेत्रमा पर्ने ५३ वटा देश इस्क्यापका सदस्य छन् भने अन्य ९ वटा यसका आबध्द सदस्य (Associate Members) छन् ।